NEFT YATAQLARINDA QUYU GEOFİZİKİ PARAMETRLƏRİN ZƏLZƏLƏLƏRİN TƏSİRİNDƏN DƏYİŞMƏ XÜSUSİYYƏTLƏRİ (MƏHSULDAR QAT ÇÖKÜNTÜLƏRİNİN TİMSALINDA)

Məqalədə Azərbaycan ərazisində aparılmış qravimaqnit, seysmik, elektrik kəşfiyyatı və quyu tədqiqat məlumatları əsasında qurulmuş xəritələrdə çökmə örtüyün qalınlığının 5-25 km ondan artıq olduğu tektonik qırılmalarla bloklara ayrıldığı göstərilmişdir. İndiyə kimi aparılan geofiziki planalmalarla qatda coxlu sayda neft-qaz toplana biləşək antiklinal başqa formalı strukturlar aşkar edilmişdir. Bu strukturların lay komplekslərində, əsasəndə Məhsuldar Qat çöküntülərində karbohidrogen ehtiyyatları çox zəngindir. Son 25 ildə Azəri, Günəşli, Çıraq, Bahar, Bulla dəniz, Şahdəniz, Ümid, Babək, Abşeron, Qarabağ s. yataqları edilmiş hazırda istismar olunur. Aparılan geoloji, tədqiqatlar bu regionda olan perspektivli strukturlarda da böyük neft qaz ehtiyyatlarının olduğuna proqnozlaşdırır. ərazisi həmçinin geoloji-tektonik quruluşu mürəkkəb seysmoaktiv ərazidir. Burada tarixi keçmişdən indiyə çoxlu dağıdıcı zəlzələlər baş vermiş seysmik aktivlik indidə davam edir. Aşkar olunmuş yatağı olunan strukturlarda, geodinamik proseslərin, zəlzələlərin, paçıq vulkanlarının aktivləşməsi zamanı qırılmalar yaranmış indi də aktiv sahələrdə sahələrin anomal dəyişmələri müşahidə Güçlü zəlzələlərin təsirindən yataqlarında laylarda süxurların fiziki mexaniki xüsusiyyətlərində müəyyən dəyişiklikər yaranır, eyni layların karotaj dioqramlarının göstəriciləri fərqli qeyd edilir. Neft yataqlarının axtarışı ilə əlaqədar tədqiqatları daha mükəmməl üsullarla aparmaq, yeni texnologiyalar tətbiq etmək neftli-qazlı daxili quruluşunu, neftli horizontları geofiziki, mədən məlumatlar dəqiq təyin üçün deodinamik gərginliyin yaratdığı dəyişmələrinin, komplekslərində neftliliyin-qazlılığın təyinində nəzərə alınması nəzərdə tutulmuş məlumatlarında olunun dəyişmələr izlənilmişdir. Geodinamik gərginliyin, göstəticilərin dəyişmələrinin öyrənilməsi interpretasiya neftlilik-qazlılığının qiymətləndirilməsində belə effektlərin üsulları təhlil Müxtəlif dərinliklərdə maqnitudası M≥5 olduqda geoloji mühitdə, sahə göstəricilərində hiposentral məsafədən asılı olaraq dəyişikliklərlə olunur onların dəyişmə xüsusiyyətlərinin üsulu verilmişdir. Geoloji inkişafın müxtəlif dövrlərində – əmələ gələn antiklinal, sinklinal tip formalaşması amillərin mövcud olur. Ərazi üzrə paylanmasında fərqlilik olunur, lakin, təsiri qanunauyğunluqla dövr ərzində öz xüsusiyyətlərini qorumaqla sabit qalmışdır. Nəticədə gəlməsində kəmiyyətlərin qanunauyğun şəkildə ardıcıl düzülməsi, zonalılıq ərazilərdə vaxtlarda, yaxın məsafələrdə qazılmış quyularda eynu kompleksində gostəricilərinin qiymətlərlə olunduğu yataqda vaxtlarda zəlzələnin təsirinin metodikası şərh dövrlərdə, olanda yataqlarda müddətdə quyuların məlumatlarının təhlilində amillərdən yaranan dəyişmələrin məqsədəuyğun sayılmışdır. Açar sözlər: Antiklinal strukturlar, məhsuldar laylar, gərginlik, aktivlik, sahələr, xüsusi müqaviməti, maqnitudası, mühit